Słowo „kultywar” pochodzi od złożenia dwóch angielskich słów „cultivated variety” i odnosi się do odmian uprawianych oliwek, często kojarzonych z konkretnym regionem geograficznym.

Kultywarów oliwek jest wiele, a każda ma charakterystyczny dla siebie kolor, smak i wydajność, co składa się na równie szeroki zakres końcowych zastosowań.

WŁOCHY ŚRODKOWO-PÓŁNOCNE

Canino

Występowanie: region Lacjum

Przeznaczenie: do tłoczenia oliwy

Właściwości: Roślina odporna na działanie czynników szkodliwych, o dużych zdolnościach adaptacyjnych i wytwarzająca liczne odrośla. Wydajność wysoka, zmienna. Zawartość oliwy średnia.

Dolce Agogia

Występowanie: Umbria

Przeznaczenie: do tłoczenia oliwy

Właściwości: Roślina adaptująca się do różnych warunków klimatycznych i glebowych. Wydajność średnia, zmienna. Zawartość oliwy średnia. Owoce wykorzystywane również do produkcji suszonych czarnych oliwek.

Frantoio

Występowanie: Włochy środkowe i wiele krajów, w których uprawia się drzewa oliwne.

Przeznaczenie: do tłoczenia oliwy

Właściwości: Przyjemna odmiana o wysokiej i stałej wydajności, ceniona również ze względu na zdolności adaptacyjne. Zawartość oliwy średnia. W Toskanii ceni się ten kultywar, ponieważ daje oliwy o szczególnej owocowości i stabilności.

GENTILE

Występowanie: Włochy środkowe i wiele krajów, w których uprawia się drzewa oliwne.

Przeznaczenie: do tłoczenia oliwy

Właściwości: Przyjemna odmiana o wysokiej i stałej wydajności, ceniona również ze względu na zdolności adaptacyjne. Zawartość oliwy średnia. W Toskanii ceni się ten kultywar, ponieważ daje oliwy o szczególnej owocowości i stabilności.

Leccino

Występowanie: Toskania, Umbria i wiele regionów, w których uprawia się drzewa oliwne.

Przeznaczenie: do tłoczenia oliwy.

Właściwości: Roślina żywotna i o dużej zdolności adaptacji w różnych środowiskach uprawnych. Wydajność wysoka, stała. Zawartość oliwy niska.

Moraiolo

Występowanie: Włochy środkowe.

Przeznaczenie: do tłoczenia oliwy.

Właściwości: Roślina o wysokiej odporności na działanie czynników szkodliwych, preferująca tereny pagórkowate. Wydajność wysoka, stała. Zawartość oliwy niewysoka, oliwa bardzo ceniona z uwagi na charakterystyczny owocowy smak oraz zawarte w niej polifenole i skwalen.

Raia

Występowanie: Umbria

Przeznaczenie: do tłoczenia oliwy

Właściwości: Roślina adaptująca się do różnych warunków klimatycznych i glebowych. Wydajność średnia, zmienna. Zawartość oliwy średnia. Owoce wykorzystywane również do produkcji suszonych czarnych oliwek.

Rosciola

Występowanie: Włochy środkowe

Przeznaczenie: do tłoczenia oliwy

Właściwości: Roślina niewielkich rozmiarów, odporna na działanie czynników szkodliwych i łatwo adaptująca się w różnych środowiskach uprawnych w środkowych Włoszech. Wydajność wysoka, stała. Zawartość oliwy średnia.

Taggiasca

Występowanie: Liguria

Przeznaczenie: do tłoczenia oliwy

Właściwości: Roślina dużych rozmiarów, jedyna odmiana uprawiana w prowincji Imperia. Dobrze czuje się zarówno w terenach nadmorskich, jak i górzystych. Późno dojrzewające owoce mają wysoką zawartość oliwy.

WŁOCHY POŁUDNIOWE I WYSPY

Biancolilla

Występowanie: Sycylia środkowo-wschodnia

Przeznaczenie: do tłoczenia oliwy

Właściwości: Idealnym środowiskiem uprawnym dla tego kultywaru jest teren górzysty; wydajny nawet na terenach o ograniczonych zasobach wodnych. Wydajność wysoka, zmienna; zawartość oliwy niska, cechą charakterystyczną wytłoczonej oliwy jest szczególny jasny kolor.

Bosana

Występowanie: Sardynia

Przeznaczenie: do tłoczenia oliwy

Właściwości: Produktywny, łatwo adaptujący się kultywar. Dojrzewa późno i stopniowo. Zbiory z niektórych sezonów mogą być przeznaczone również do produkcji czarnych oliwek stołowych. Zawartość oliwy wysoka. 

Carolea

Występowanie: Kalabria

Przeznaczenie: podwójne

Właściwości: Roślina łatwo adaptująca się, uprawiana na terenach do 800 m n.p.m. Wydajność wysoka, stała. Owoce dojrzewają stopniowo. Zawartość oliwy średnia. Używana zarówno do przygotowania zielonych lub czarnych oliwek stołowych, jak i do ekstrakcji oliwy

Cellina di Nardò

Występowanie: Apulia.

Przeznaczenie: do tłoczenia oliwy.

Właściwości: Roślina żywotna, odporna na działanie czynników szkodliwych, o raczej wolnej wegetacji. Wydajność wysoka, stała. Zawartość oliwy niska. Ekstrakcja jest trudna przy niezupełnie dojrzałych owocach.

Coratina

Występowanie: Apulia.

Przeznaczenie: do tłoczenia oliwy.

Właściwości: Roślina łatwo adaptująca się w różnych środowiskach uprawnych. W szczególności odznacza się odpornością na zimno. Wydajność wysoka, stała. Niektóre roczniki owoców nadają się również do przygotowania oliwek zielonych w zalewie solankowej. Zawartość oliwy wysoka, a oliwa jest bardzo bogata w polifenole.

Dritta

Występowanie: Abruzja.

Przeznaczenie: do tłoczenia oliwy.

Właściwości: Roślina odporna na działanie czynników szkodliwych, bardzo ceniona z uwagi na wysoką i stałą wydajność. Średni poziom zawartości oliwy.

Nocellara del Belice

Występowanie: Sycylia zachodnia.

Przeznaczenie: do spożycia

Właściwości: Roślina o wolnym przyroście, łatwo adaptująca się w różnych warunkach środowiska. Wydajność wysoka, stała. Duża gęstość miąższu sprawia, że owoce nadają się do przygotowania zielonych oliwek w zalewie solankowej.

Ogliarola Garganica

Występowanie: Apulia

Przeznaczenie: do tłoczenia oliwy.

Właściwości: Roślina odporna na działanie czynników szkodliwych, o szybkim wzroście; wrażliwa na przymrozki i morski wiatr. Wydajność średnia, zmienna. Wydajność tłoczenia wysoka. Oliwa jest bardzo ceniona, produkowana w okolicach Bitonto

HISZPANIA

Arbequina

Występowanie: Najważniejsza odmiana Katalonii, gdzie uprawy zajmują ponad 55.000 ha. Licznie występuje również w Aragonii, a ostatnio w Andaluzji. Poza Hiszpanią występuje zwłaszcza w Argentynie.

Przeznaczenie: do tłoczenia oliwy.

Właściwości: Odmiana uważana za odporną na działanie czynników szkodliwych z racji swojej wytrzymałości na zimno i tolerancji na zasolenie. Jest ceniona dzięki wysokiej, stałej wydajności. Jakość uzyskiwanej oliwy jest doskonała, szczególnie z uwagi na bardzo dobre właściwości organoleptyczne, choć cechuje się niską stabilnością. Wysoka zawartość oliwy.

Cornicabra

Występowanie: To druga odmiana co do wielkości powierzchni uprawnej. Aktualnie zajmuje 270.000 ha w prowincjach Ciudad Real, Toledo, Madryt, Badajoz i Càceres.

Przeznaczenie: Do tłoczenia oliwy.

Właściwości: Odmiana o wysokiej zdolności ukorzeniania i dużej zdolności adaptacji na ziemiach ubogich, nieurodzajnych, w strefach zimnych. Ceniona z uwagi na wysoką zawartość oliwy i jej jakość, doskonałe właściwości organoleptyczne i wysoką stabilność. Dzięki jakości miąższu używana również w garbarstwie.

Hojiblanca

Występowanie: To trzecia pod względem areału uprawy odmiana hiszpańska. Aktualnie zajmuje powierzchnię ponad 200.000 ha w prowincjach Cordoba, Malaga, Sewilla i Granada.

Przeznaczenie: podwójne.

Właściwości: Odmiana o wysokiej zdolności ukorzeniania, tolerująca gleby wapienne. Uważana za odporną na działanie czynników szkodliwych przez swoją tolerancję na gleby jałowe i na temperatury zimowe. Zawartość oliwy jest niska, ale produkt ceniony jest za jakość, pomimo niskiej jakości rzeczywistej.

Picual

Występowanie: To pierwsza odmiana w Hiszpanii. Aktualnie jej areał uprawny to ponad 700.000 ha, głównie w prowincjach Jaén (97%), Cordoba (38%) i Granada (40%). Stanowi podstawę zakładania nowych plantacji.

Przeznaczenie: Do tłoczenia oliwy.

Właściwości: Odmiana odporna na działanie czynników szkodliwych z racji swojej zdolności adaptacji do różnych warunków pogodowych i glebowych; w szczególności uważana jest za odporną na zimno. Jest jednak wrażliwa na gleby jałowe i wapienne. Bardzo ceniona przez wysoką i stałą wydajność oraz wysoką zawartość oliwy, a także łatwość uprawy. Oliwa jest średniej jakości, chociaż posiada wysoki wskaźnik stabilności, co pociąga za sobą dużą odporność na jełczenie. Charakteryzuje się też wysoką zawartością kwasu oleinowego.

Picudo

Występowanie: To jedna z głównych odmian hiszpańskich, chociaż areałem nie dominuje w żadnym regionie. Uprawy zajmują około 60.000 ha w prowincjach Cordoba, Granada, Malaga i Jaen.

Przeznaczenie: Do tłoczenia oliwy.

Właściwości: Odmiana żywotna i uważana za odporną na działanie czynników szkodliwych przez wysoką tolerancję na gleby wapienne i zbyt wilgotne. Jest również odporna na zimno. Odmiana bardzo ceniona ze względu na zawartość oliwy i doskonałe właściwości organoleptyczne, szczególnie cenne w produktach objętych nazwą pochodzenia Baena. Oliwa charakteryzuje się wysoką zawartością kwasu linolowego, jest gorzka, posiada niską stabilność.

GRECJA

Kalamon

Występowanie: Mesenia, Lakonia, Lamia. Zajmuje około 15-20% powierzchni uprawnej kraju.

Przeznaczenie: podwójne

Właściwości: Odmiana o średniej odporności na działanie czynników szkodliwych. Zdolność ukorzeniania średnia, podobnie jak zdolność owocowania. Zawartość oliwy średnia. Produkt jest bardzo dobrej jakości.

Koroneiki

Występowanie: Peloponez, Zakintos, Kreta, Samos. Zajmuje około 50-60% powierzchni uprawy drzew oliwnych kraju.

Przeznaczenie: Do tłoczenia oliwy.

Właściwości: To podstawowy kultywar do produkcji oliwy w Grecji. Zdolność ukorzeniania średnia. Wydajność wysoka, stała. Zawartość oliwy w owocu jest wysoka, a produkt bardzo ceniony. Bardzo wysoka zawartość kwasu oleinowego i bardzo duża stabilność oliwy.

Mastoidis

Występowanie: Zajmuje 15-20% areału uprawy oliwek w kraju. Uprawiana od wyspy Corfu aż po Attykę. Aktualnie największe obszary uprawne znajdują się na Peloponezie i na Krecie.

Przeznaczenie: podwójne

Właściwości: Odmiana odporna na działanie czynników szkodliwych, można ją uprawiać na wysokościach do 1000 m n.p.m. Dobrze znosi zimno, jest średnio wytrzymała na suchy klimat. Wydajność średnia, zmienna. Zawartość oliwy wysoka.

Megaritiki

Występowanie: Attyka, Beocja i Peloponez.

Przeznaczenie: podwójne.

Właściwości: Odmiana uznawana za odporną na działanie czynników szkodliwych i posiadającą średnie zdolności do ukorzeniania. Wytrzymuje suchy klimat, średnio odporna na zimno. Owoce używane zarówno do spożycia – oliwki zielone i czarne – jak i do ekstrakcji: dają średnio-duże ilości oliwy. Wytłoczona oliwa jest dobrej jakości.

Valanolia

Występowanie: Lesbos, Chios, Skiros. Zajmuje 70% powierzchni uprawy oliwek Mityleny.

Przeznaczenie: Do tłoczenia oliwy.

Właściwości: Odmiana średnio odporna na działanie czynników szkodliwych i o średniej zdolności ukorzeniania. Jest też średnio wytrzymała na zimno i nieurodzajne gleby. Wydajność średnia, zmienna. Owoce przeznaczone są do produkcji oliwy. Zawartość oliwy średnia, ale wytłoczona oliwa jest doskonałej jakości.

Polecane artykuły

Słownik oliwy
Jak wybrać oliwę

Słownik oliwy

TERMINY OGÓLNE

1 lipca 2025

Przeczytaj artykuł
Klasyfikacja oliw
Jak wybrać oliwę

Klasyfikacja oliw

Oliwy vergine Taką nazwą określamy oliwy uzyskane z owoców drzewa oliwnego w procesie produkcji mechanicznej...

26 czerwca 2025

Przeczytaj artykuł
Dobroczynne działanie oliwy extra vergine
Jak wybrać oliwę

Dobroczynne działanie oliwy extra vergine

Oliwa extra vergine z oliwek różni się tym od wszystkich innych olejów roślinnych, że jest...

12 czerwca 2025

Przeczytaj artykuł
Pokaż artykuły